W następnym długoterminowym budżecie UE na lata 2021–2027 Komisja proponuje przydzielenie 100 mld euro na badania naukowe i innowacje. Nowy program o nazwie Horyzont Europa, będzie się opierał na osiągnięciach i sukcesach poprzedniego programu w dziedzinie badań naukowych i innowacji (Horyzont 2020) i zagwarantuje utrzymanie przez UE w tej dziedzinie czołowej pozycji na świecie. Projekt Horyzont Europa to najbardziej ambitny w historii program w zakresie badań naukowych i innowacji.

Wiceprzewodniczący Komisji ds. miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności Jyrki Katainen powiedział: Inwestowanie w badania naukowe i innowacje to inwestowanie w przyszłość Europy. Dzięki finansowaniu z UE zespoły z różnych krajów, zajmujące się różnymi dyscyplinami naukowymi, mogły współpracować i dokonać nieprawdopodobnych odkryć, a tym samym uplasować Europę na pozycji światowego lidera w dziedzinie badań naukowych i innowacji. Program o nazwie Horyzont Europa, będzie bazować na tym sukcesie i spowoduje odczuwalne korzystne zmiany w życiu obywateli i społeczeństwa, jako całości.

Komisarz ds. badań, nauki i innowacji Carlos Moedas dodał: Program Horyzont 2020, jest jednym z największych sukcesów Europy. Nowy program o nazwie Horyzont Europa, jest jeszcze ambitniejszy. W ramach tego programu chcemy zwiększyć środki finansowe dla Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych tak, aby umocnić czołową pozycję UE na świecie pod względem osiągnięć badawczych, a także ponownie zaangażować obywateli przez wytyczenie ambitnych nowych misji dla unijnej nauki. Proponujemy również ustanowienie nowej Europejskiej Rady ds. Innowacji, aby zmodernizować finansowanie przełomowych innowacji w Europie.

Oprócz dalszego dążenia do doskonałości naukowej poprzez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN) oraz stypendia i wymiany w objęte działaniami projektu o nazwie Maria Skłodowska-Curie, w ramach programu Horyzont Europa wprowadzone zostaną następujące główne nowe elementy:

Europejska Rada ds. Innowacji (EIC), która ma oferować wsparcie w dążeniu do tego, aby UE stała się liderem w dziedzinie innowacji tworzących rynki: we wniosku Komisji przewidziano utworzenie punktu kompleksowej obsługi umożliwiającego przenoszenie najbardziej obiecujących przełomowych technologii o wysokim potencjale z laboratoriów do zastosowań rynkowych, a także oferującego pomoc najbardziej innowacyjnym nowym oraz już ugruntowanym przedsiębiorstwom w rozwijaniu pomysłów. Nowa EIC będzie wskazywać i finansować szybko rozwijające się innowacje wysokiego ryzyka, które mają duży potencjał tworzenia zupełnie nowych rynków. Zapewni ona bezpośrednie wsparcie dla innowatorów za pośrednictwem dwóch głównych instrumentów finansowania: jednego dla wczesnych etapów prac, a drugiego dla etapu rozwoju oraz wprowadzania na rynek. Działalność ta będzie uzupełnieniem prac Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT)

Nowe ogólnounijne misje w dziedzinie badań naukowych i innowacji skupiające się na wyzwaniach społecznych i konkurencyjności przemysłowej: w ramach programu Horyzont Europa, Komisja rozpocznie nowe misje, które będą miały odważne i ambitne cele oraz dużą europejską wartość dodaną, aby rozwiązać problemy mające wpływ na nasze życie codzienne. Ich przykładowy zakres tematyczny może obejmować tak zróżnicowane kwestie, jak walka z rakiem, czysty transport czy oczyszczenie oceanów z odpadów z tworzyw sztucznych. Misje te będą współtworzone przez obywateli, zainteresowane strony, Parlament Europejski i państwa członkowskie.

Maksymalizacja potencjału innowacji w całej UE: Wsparcie dla słabiej rozwiniętych państw członkowskich UE w ich wysiłkach zmierzających do pełnego wykorzystania krajowego potencjału w zakresie badań naukowych i innowacji zostanie podwojone. Ponadto nowe synergie z Funduszem Spójności i funduszami strukturalnymi ułatwią koordynację i łączenie finansowania oraz pomogą regionom wprowadzić innowacje.

Większa otwartość: Zasada otwartej nauki stanie się domyślnym trybem funkcjonowania programu Horyzont Europa, przy wymogu zapewniania otwartego dostępu do publikacji i danych. Przyczyni się to do absorbcji wyników badań finansowanych ze środków unijnych przez rynek, a także zwiększy potencjał w zakresie innowacji.

Nowa generacja partnerstwa europejskiego i zacieśniona współpraca z innymi programami UE: Program Horyzont Europa uporządkuje liczbę partnerstw, które UE współprogramuje lub współfinansuje z partnerami, takimi jak przedstawiciele przemysłu, społeczeństwa obywatelskiego i fundacje zapewniające finansowanie, aby zwiększyć ich efektywność i wpływ na osiągnięcie europejskich celów w zakresie polityki. Program Horyzont Europa będzie propagować skuteczne powiązania operacyjne z innymi przyszłymi programami UE, takimi jak polityka spójności, Europejski Fundusz Obronny, program „Cyfrowa Europa” i instrument  o nazwie Łącząc Europę, jak również z międzynarodowym projektem ITER w dziedzinie energii termojądrowej.

Wspólne Centrum Badawcze (JRC), czyli służby Komisji zajmujące się wiedzą i nauką, nadal będzie wnosić wkład w postaci doradztwa naukowego i wsparcia technicznego oraz specjalnych badań.

Proponowany budżet w wysokości 100 mld euro na lata 2021–2027 obejmuje kwotę w wysokości 97,6 mld euro na Horyzont Europa (z czego 3,5 mld euro zostanie przydzielone w ramach Funduszu InvestEU) oraz 2,4 mld euro na program badawczo-szkoleniowy Euratom. Program Euratom, w ramach którego finansuje się badania naukowe i szkolenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego, jądrowego bezpieczeństwa fizycznego i ochrony radiologicznej, będzie w większym stopniu skoncentrowany na zastosowaniach niezwiązanych z energią, takich jak opieka zdrowotna i sprzęt medyczny, a ponadto będzie wspierać mobilność naukowców zajmujących się tematyką jądrową w ramach działań projektu o nazwie Maria Skłodowska-Curie”.

Co dalej?

Aby środki UE mogły zacząć jak najszybciej przynosić praktyczne rezultaty, niezbędne jest szybkie osiągnięcie porozumienia w sprawie ogólnego długoterminowego budżetu UE i powiązanych wniosków sektorowych. Opóźnienia zmusiłyby najtęższe umysły Europy do szukania możliwości gdzie indziej. Oznaczałoby to utratę tysięcy miejsc pracy w sektorze badań naukowych i zaszkodziłoby konkurencyjności Europy. Od badań podstawowych do innowacji tworzących rynek, spadłoby tempo realizacji najważniejszych postępów, np. w opiece zdrowotnej, działaniach w dziedzinie klimatu, ekologicznym transporcie i zrównoważonym rolnictwie; zostałoby opóźnione wprowadzenie rozwiązań w zakresie leczenia raka, emisji gazów cieplarnianych, inteligentnych samochodów i zdrowego odżywiania się.

Osiągnięcie w 2019 r. porozumienia w sprawie przyszłego budżetu długoterminowego umożliwi płynne przejście z obecnego długoterminowego budżetu (2014–2020) do nowego, a także zapewni przewidywalność i ciągłość finansowania z korzyścią dla wszystkich.

Kontekst

Wniosek w sprawie programu Horyzont Europa, opiera się na sukcesie aktualnego programu Horyzont 2020. W ocenie śródokresowej programu Horyzont 2020, stwierdzono, że program ten jest na dobrej drodze, aby przyczynić się do tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego, podjąć największe wyzwania społeczne i przyczynić się do poprawy życia obywateli. Ocena ta wykazała, że program Horyzont 2020, ma wyraźną europejską wartość dodaną i przynosi możliwe do wykazania korzyści w porównaniu ze wsparciem na szczeblu krajowym lub regionalnym. Od maja 2018 r. ze środków tego funduszu wsparto ponad 18 tys. projektów łączną kwotą ponad 31 mld euro.

Przedstawiony dziś wniosek opiera się również na wkładzie Komisji w spotkanie przywódców UE w dniu 16 maja br. w Sofii: Odnowiony europejski program na rzecz badań naukowych i innowacji – szansa Europy na ukształtowanie własnej przyszłości, w którym podkreślono konieczne kroki mające na celu zapewnienie konkurencyjności Europy na świecie.

W ostatnich dziesięcioleciach siłą napędową około dwóch trzecich wzrostu gospodarczego w Europie były innowacje. Oczekuje się, że program Horyzont Europa przyniesie nową i szerszą wiedzę oraz nowe i liczniejsze technologie, będzie propagował doskonałość naukową oraz będzie miał pozytywny wpływ na wzrost, handel i inwestycje, a także znaczące oddziaływanie na społeczeństwo i środowisko. Każde zainwestowane w ramach tego programu euro może przynieść zwrot w wysokości do 11 euro PKB w okresie 25 lat. Można się spodziewać, że unijne inwestycje w badania naukowe i innowacje doprowadzą bezpośrednio do stworzenia szacunkowo do 100 tys. miejsc pracy w sektorze badań naukowych i innowacji w „fazie inwestycyjnej” (2021–2027).

Nowa droga do przemysłu – definiowanie innowacji – pochodzi ze sprawozdania Strategicznej Grupy Wysokiego Szczebla ds. Technologii Przemysłowych, pod przewodnictwem prof. Jürgena Rüttgersa. ( Źródło: Komisja Europejska )