W następnym długoterminowym budżecie UE na lata 2021–2027 Komisja proponuje przydzielenie 100 mld euro na badania naukowe i innowacje. Nowy program o nazwie „Horyzont Europa” będzie się opierał na osiągnięciach i sukcesach poprzedniego programu w dziedzinie badań naukowych i innowacji („Horyzont 2020”) i zagwarantuje utrzymanie przez UE w tej dziedzinie czołowej pozycji na świecie. „Horyzont Europa” to najbardziej ambitny w historii program w zakresie badań naukowych innowacji. Wiceprzew. Komisji ds. miejsc pracy, wzrostu, inwestycji i konkurencyjności Jyrki Katainen powiedział: Inwestowanie w badania naukowe i innowacje to inwestowanie w przyszłość Europy. Dzięki finansowaniu z UE zespoły z różnych krajów, zajmujące się różnymi dyscyplinami naukowymi, mogły współpracować i dokonać nieprawdopodobnych odkryć, a tym samym uplasować Europę na pozycji światowego lidera w dziedzinie badań naukowych i innowacji. Program „Horyzont Europa” będzie bazować na tym sukcesie i spowoduje odczuwalne korzystne zmiany w życiu obywateli i społeczeństwa jako całości.

Komisarz ds. badań, nauki i innowacji Carlos Moedas dodał: Program „Horyzont 2020” jest jednym z największych sukcesów Europy. Nowy program „Horyzont Europa” jest jeszcze ambitniejszy. W ramach tego programu chcemy zwiększyć środki finansowe dla Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, tak aby umocnić czołową pozycję UE na świecie pod względem osiągnięć badawczych, a także ponownie zaangażować obywateli przez wytyczenie ambitnych nowych misji dla unijnej nauki. Proponujemy również ustanowienie nowej Europejskiej Rady ds. Innowacji, aby zmodernizować finansowanie przełomowych innowacji w Europie.

Oprócz dalszego dążenia do doskonałości naukowej poprzez Europejską Radę ds. Badań Naukowych (ERBN) oraz stypendia i wymiany w objęte działaniami „Maria Skłodowska-Curie”, w ramach programu „Horyzont Europa” wprowadzone zostaną następujące główne nowe elementy:

Europejska Rada ds. Innowacji (EIC), która ma oferować wsparcie w dążeniu do tego, aby UE stała się liderem w dziedzinie innowacji tworzących rynki: we wniosku Komisji przewidziano utworzenie punktu kompleksowej obsługi umożliwiającego przenoszenie najbardziej obiecujących przełomowych technologii o wysokim potencjale z laboratoriów do zastosowań rynkowych, a także oferującego pomoc najbardziej innowacyjnym nowym oraz już ugruntowanym przedsiębiorstwom w rozwijaniu pomysłów. Nowa EIC będzie wskazywać i finansować szybko rozwijające się innowacje wysokiego ryzyka, które mają duży potencjał tworzenia zupełnie nowych rynków. Zapewni ona bezpośrednie wsparcie dla innowatorów za pośrednictwem dwóch głównych instrumentów finansowania: jednego dla wczesnych etapów prac, a drugiego dla etapu rozwoju oraz wprowadzania na rynek. Działalność ta będzie uzupełnieniem prac Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT)

Nowe ogólnounijne misje w dziedzinie badań naukowych i innowacji skupiające się na wyzwaniach społecznych i konkurencyjności przemysłowej: w ramach programu „Horyzont Europa” Komisja rozpocznie nowe misje, które będą miały odważne i ambitne cele oraz dużą europejską wartość dodaną, aby rozwiązać problemy mające wpływ na nasze życie codzienne. Ich przykładowy zakres tematyczny może obejmować tak zróżnicowane kwestie, jak walka z rakiem, czysty transport czy oczyszczenie oceanów z odpadów z tworzyw sztucznych. Misje te będą współtworzone przez obywateli, zainteresowane strony, Parlament Europejski i państwa członkowskie.

Maksymalizacja potencjału innowacji w całej UE: Wsparcie dla słabiej rozwiniętych państw członkowskich UE w ich wysiłkach zmierzających do pełnego wykorzystania krajowego potencjału w zakresie badań naukowych i innowacji zostanie podwojone. Ponadto nowe synergie z Funduszem Spójności i funduszami strukturalnymi ułatwią koordynację i łączenie finansowania oraz pomogą regionom wprowadzić innowacje.

Większa otwartość: Zasada „otwartej nauki” stanie się domyślnym trybem funkcjonowania programu „Horyzont Europa”, przy wymogu zapewniania otwartego dostępu do publikacji i danych. Przyczyni się to do absorbcji wyników badań finansowanych ze środków unijnych przez rynek, a także zwiększy potencjał w zakresie innowacji.

Nowa generacja partnerstwa europejskiego i zacieśniona współpraca z innymi programami UE: Program „Horyzont Europa” uporządkuje liczbę partnerstw, które UE współprogramuje lub współfinansuje z partnerami, takimi jak przedstawiciele przemysłu, społeczeństwa obywatelskiego i fundacje zapewniające finansowanie, aby zwiększyć ich efektywność i wpływ na osiągnięcie europejskich celów w zakresie polityki. Program „Horyzont Europa” będzie propagować skuteczne powiązania operacyjne z innymi przyszłymi programami UE, takimi jak polityka spójności, Europejski Fundusz Obronny, program „Cyfrowa Europa” i instrument „Łącząc Europę”, jak również z międzynarodowym projektem ITER w dziedzinie energii termojądrowej.

Wspólne Centrum Badawcze (JRC), czyli służby Komisji zajmujące się wiedzą i nauką, nadal będzie wnosić wkład w postaci doradztwa naukowego i wsparcia technicznego oraz specjalnych badań. Proponowany budżet w wysokości 100 mld euro na lata 2021–2027 obejmuje kwotę w wysokości 97,6 mld euro na „Horyzont Europa” (z czego 3,5 mld euro zostanie przydzielone w ramach Funduszu InvestEU) oraz 2,4 mld euro na program badawczo-szkoleniowy Euratom. Program Euratom, w ramach którego finansuje się badania naukowe i szkolenia w zakresie bezpieczeństwa jądrowego, jądrowego bezpieczeństwa fizycznego i ochrony radiologicznej, będzie w większym stopniu skoncentrowany na zastosowaniach niezwiązanych z energią, takich jak opieka zdrowotna i sprzęt medyczny, a ponadto będzie wspierać mobilność naukowców zajmujących się tematyką jądrową w ramach działań „Maria Skłodowska-Curie”.

Co dalej?

Aby środki UE mogły zacząć jak najszybciej przynosić praktyczne rezultaty, niezbędne jest szybkie osiągnięcie porozumienia w sprawie ogólnego długoterminowego budżetu UE i powiązanych wniosków sektorowych. Opóźnienia zmusiłyby najtęższe umysły Europy do szukania możliwości gdzie indziej. Oznaczałoby to utratę tysięcy miejsc pracy w sektorze badań naukowych i zaszkodziłoby konkurencyjności Europy. Od badań podstawowych do innowacji tworzących rynek, spadłoby tempo realizacji najważniejszych postępów, np. w opiece zdrowotnej, działaniach w dziedzinie klimatu, ekologicznym transporcie i zrównoważonym rolnictwie; zostałoby opóźnione wprowadzenie rozwiązań w zakresie leczenia raka, emisji gazów cieplarnianych, inteligentnych samochodów i zdrowego odżywiania się. Osiągnięcie w 2019 r. porozumienia w sprawie przyszłego budżetu długoterminowego umożliwi płynne przejście z obecnego długoterminowego budżetu (2014–2020) do nowego, a także zapewni przewidywalność i ciągłość finansowania z korzyścią dla wszystkich.

Kontekst

Wniosek w sprawie programu „Horyzont Europa” opiera się na sukcesie aktualnego programu „Horyzont 2020”. W ocenie śródokresowej programu „Horyzont 2020” stwierdzono, że program ten jest na dobrej drodze, aby przyczynić się do tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego, podjąć największe wyzwania społeczne i przyczynić się do poprawy życia obywateli. Przedstawiony wniosek opiera się również na wkładzie Komisji w spotkanie przywódców UE w dniu 16 maja br. w Sofii: „Odnowiony europejski program na rzecz badań naukowych i innowacji – szansa Europy na ukształtowanie własnej przyszłości”, w którym podkreślono konieczne kroki mające na celu zapewnienie konkurencyjności Europy na świecie.

Oczekuje się, że program „Horyzont Europa” przyniesie nową i szerszą wiedzę oraz nowe i liczniejsze technologie, będzie propagował doskonałość naukową oraz będzie miał pozytywny wpływ na wzrost, handel i inwestycje, a także znaczące oddziaływanie na społeczeństwo i środowisko. Każde zainwestowane w ramach tego programu euro może przynieść zwrot w wysokości do 11 euro PKB w okresie 25 lat. Można się spodziewać, że unijne inwestycje w badania naukowe i innowacje doprowadzą bezpośrednio do stworzenia szacunkowo do 100 tys. miejsc pracy w sektorze badań naukowych i innowacji w „fazie inwestycyjnej” (2021–2027). (Źródło: Komisja Europejska)