Od redakcji: Dzięki uprzejmości znakomitych polskich naukowców z Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, w osobach pana prof. dr hab. Mariana Goryni, pani dr hab. Katarzyny Mroczek-Dąbrowskiej i pani dr Anny Matysek-Jędrych – współautorów artykułu pt: „Ekonomiczne wyzwania Polski wobec Brexitu”, opublikowanego w Biuletynie Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w nr 4(91) 2020, ten niezwykle aktualny pod każdym względem artykuł, teraz możemy udostępnić także naszym czytelnikom w portalu EuroPartner.

Należy jeszcze dodać, że artykuł o którym mowa, polscy naukowcy przygotowali w ramach realizacji projektu badawczego Narodowego Centrum Nauki „Strategie firm polskich wobec wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej”. Korzystając z okazji dziękujemy Autorom i  redakcji Biuletynu Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, za życzliwość i zrozumienie naszej chęci brania aktywnego udziału w nagłaśnianiu intelektualnego dorobku polskich naukowców i ich roli opiniotwórczej.

Potencjalny wpływ brexitu na sytuację krajów UE-27: Mimo że brexit dotyczy wyjścia jedynie Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej, jego konsekwencje odczuwalne będą zarówno dla Unii jako całości, jak i dla poszczególnych jej członków. Wcześniej omówiono wpływ brexitu na procesy globalizacyjne, tu natomiast uwaga zostanie przeniesiona na podatność poszczególnych członków Unii Europejskiej na decyzję Wielkiej Brytanii o opuszczeniu struktur unijnych. Nie wszystkie kraje jednakowo odczują tę decyzję, gdyż nie wszystkie w takim samym stopniu utrzymywały kontakty gospodarcze z Wielką Brytanią, zarówno w wymiarze handlowym, jak i inwestycyjnym. Stąd podatność poszczególnych krajów członkowskich na skutki brexitu może być znacząco różna.

Słowo „podatność” pochodzi od łacińskiego vulnerare, co w dosłownym tłumaczeniu oznacza „ranić”. Stąd pomiar podatności na pewne zagrożenia musi odzwierciedlać zarówno ekspozycję (exposure) na określone zdarzenie, jak i związane z nim ryzyko. Podatność w rozumieniu ekonomicznym jest powszechnie rozumiana jako „podatność kraju na skutki spowodowane przez zewnętrzne siły gospodarcze w wyniku ekspozycji na takie siły”. W tym przypadku siłę zewnętrzną oznacza opuszczenie przez Zjednoczone Królestwo struktur Unii Europejskiej. Pomiar wrażliwości krajów na brexit odnosi się zazwyczaj do trzech elementów: poziom ekspozycji na brexit (exposure), wrażliwość na brexit (sensitivity) oraz odporność na jego skutki (resilience)

Pomiaru podatności na brexit można dokonać poprzez równoczesną analizę wszystkich trzech wymiarów oraz utworzenie syntetycznego miernika ilustrującego stopień, w jakim poszczególne gospodarki są podatne na wyjście Wielkiej Brytanii ze wspólnoty europejskiej. Im wyższa wartość wskaźnika syntetycznego, tym większa podatność na negatywne konsekwencje brexitu. W naszym przypadku wartość wskaźnika została podzielona na cztery grupy: niskiego, umiarkowanego, wysokiego i bardzo wysokiego oddziaływania zgodnie ze wzorem: gdzie dim oznacza średnia wartość poszczególnych wymiarów ( ekspozycja, wrażliwość, odporność, podatność ), SDdim oznacza odchylenie standardowe dla wymiaru.

Żaden z krajów nie został sklasyfikowany jako gospodarka w niewielkim stopniu narażona na brexit, co jedynie potwierdza potencjalną skalę problemów wynikających z wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej. Pięć krajów, a mianowicie Malta, Irlandia, Cypr, Holandia i Belgia są najbardziej narażone na skutki tego procesu. Są to kraje położone w bezpośredniej bliskości geograficznej (Irlandia) lub małe gospodarki, które historycznie wykazywały silne związki ze Wielką Brytanią (np. Cypr, Malta). Tylko jeden kraj, Luksemburg, został zakwalifikowany jako gospodarka o wysokim stopniu ekspozycji na brexit, podczas gdy pozostałe 21 państw członkowskich zostało sklasyfikowanych jako umiarkowanie narażone. Należy zaznaczyć, że różnice we wskaźnikach uzyskanych przez poszczególne kraje były stosunkowo niewielkie.

Ekspozycja krajów UE-27 na brexit

Polska znalazła się w połowie rankingu (15. pozycja) w grupie gospodarek umiarkowanie narażonych na brexit. Najbardziej zagrożony okazał się w jej przypadku eksport towarów do Wielkiej Brytanii (mierzony do poziomu PKB). Polska eksportuje m.in. pojazdy silnikowe i części zamienne, meble, odbiorniki telewizyjne i maszyny do automatycznego przetwarzania danych. Polska jest znacznie mniej zorientowana na wzajemne świadczenie usług, tym samym usługi nie stanowią głównego obszaru handlowego między tymi dwoma krajami. Podobnie Belgia, Irlandia i Holandia są również najbardziej narażone w zakresie eksportu towarów, podczas gdy Cypr, Malta i Luksemburg są bardziej narażone na zmiany wynikające we wzajemnym świadczeniu usług. Po stronie importu Irlandia i Malta mogą zostać zmuszone do poszukiwania alternatywnych dostawców różnych grup towarowych, natomiast tylko Malta jest poważnie narażona na potencjalne ograniczenia świadczenia usług.

Wrażliwość krajów UE-27 na brexit

W kwestii wrażliwości związanej z opuszczeniem przez Wielką Brytanię struktur unijnych wyniki były bardziej zróżnicowane i podzieliły badane gospodarki na cztery grupy. Po raz kolejny Irlandia i Holandia okazały się ponosić potencjalnie największe ryzyko. Jednak tym razem to Niemcy zajęły trzecią pozycję w rankingu, swoim rezultatem niewiele odbiegając od Holandii. Niemcy są szczególnie wrażliwe w zakresie handlu produktami i usługami zaawansowanymi technologicznie, a dodatkowo czynnik ten wydaje się być w ich przypadku najbardziej niepokojącym ze wszystkich państw członkowskich UE-27. Cypr, Malta i Belgia zostały sklasyfikowane podobnie jak w przypadku pomiaru ekspozycji. Luksemburg zajmuje natomiast bardzo niską, gdyż dopiero 21 pozycję. Wynika to ze względnie pozytywnego efektu migracji netto i handlu zaawansowanymi technologiami. Po raz kolejny Polska znajduje się w środku rankingu (13. pozycja) i w jej przypadku żaden z analizowanych wskaźników cząstkowych nie stwarzał szczególnych problemów.

Odporność krajów UE-27 na Brexit

Wyniki analizy odporności są bardziej zróżnicowane niż dwa poprzednie wymiary. Szacuje się, że kraje uznawane za najbardziej konkurencyjne (północno-zachodnia Europa) powinny stosunkowo szybko powrócić do swoich wyników sprzed brexitu. Zaskakujący jest jednak fakt, że oczekuje się, że Irlandia – sąsiad Wielkiej Brytanii, ale jednocześnie gospodarka, która zajęła 1. miejsce zarówno w analizach ekspozycji, jak i wrażliwości – ma również bardzo szybko przezwyciężyć negatywne konsekwencje brexitu. Wynika to przede wszystkim z jej stabilnych instytucji, wysoko ocenionego kapitału ludzkiego i zdolności innowacyjnych. Polska zajęła 20. miejsce w analizie, co oznacza, że nie oczekuje się, że poradzi sobie z trudnościami, tak dobrze jak inne kraje. Wykazuje ona problemy w tych aspektach, w których Irlandia jest dobrze postrzegana. Jest jednak nadal w lepszej sytuacji niż Słowacja, Chorwacja, Bułgaria i Rumunia, które w ogóle nie wykazują zdolności adaptacyjnych.

Autorzy:
Marian Gorynia,
Katarzyna Mroczek-Dąbrowska,
Anna Matysek-Jędrych.