…na Drzwi otwarte i Dzień dla Dziewczyn na Politechnice Poznańskiej. Studenci wyruszą do poznańskich liceów, by zaprosić uczniów na Drzwi Otwarte i Dzień dla Dziewczyn na Uczelni! Od kilku lat członkowie Samorządu Studentów Politechniki Poznańskiej odwiedzają szkoły średnie z naręczami tulipanów, którymi obdarowują młodsze koleżanki. Ta „akcja tulipanowa” jest elementem większej akcji – Dziewczyny na Politechniki, organizowanej od kilkunastu lat na Politechnice Poznańskiej, połączonej z popularnymi Drzwiami Otwartymi.

W tym roku impreza odbędzie się 11 kwietnia na Kampusie Piotrowo. Będzie „Bieg w kasku” - dla wszystkich pań niezależnie od wieku, prezentacje wydziałowe, pokazy, warsztaty i wykłady przygotowane przez naukowców Politechniki, zwiedzanie laboratoriów, rozmowy ze specjalistami o warunkach rekrutacji na Politechnikę Poznańską,

11 kwietnia 2019 r. warto więc odwiedzić Politechnikę Poznańską i poczuć klimat studiowania na tej renomowanej Uczelni technicznej zaliczanej do ścisłej czołówki zakładów naukowych Europy!

Koordynatorem Akcji Tulipanowej jest kol. Patryk Kowalczyk, z którym zainteresowana młodzież może skontaktować się pod nr. tel. 793 060 996. 
 

Historia nauczyła nas, że konstytucja Polski winna odpowiadać swoim czasom. Dzisiejsza konstytucja, pisana na miarę Polski XXI wieku, wymaga poważnych zmian. Prezydent RP zakladal, ze to naród w zapowiadanym referendum będzie oceniał nowy kierunek, jaki zostanie zaproponowany. Konstytucja nie tylko powinna chronić prawa jednostki, ale również całego państwa. Powinna dać instrumenty prawne do prowadzenia własnej suwerennej polityki i zachowania bezpieczeństwa, oraz wspołdecydowania obywateli o losie panstwa.

Dobra konstytucja usprawniająca państwo i zapewniająca pomyślność obywatelom musi służyć przyszłości; referendum mogloby włączyc społeczeństwo w tworzenie konstytucji od początku prac nad jej projektem. Cykl debat dotyczący kierunków zmian w Konstytucji przyniósł – mimo ze referendum nie dojdzie do skutku - dosc obfity materiał. Dotyczy on miedzy innymi możliwości inicjowania ogólnokrajowego referendum zatwierdzającego ustawy, które dotyczyłyby materii konstytucyjnej, np. w sprawie zmiany waluty, systemu rent i emerytur, oświaty, publicznego szkolnictwa wyższego czy systemu ochrony zdrowia.

Prezydent Andrzej Duda zaznaczył, że celem kampanii na rzecz nowej konstytucji jest pokazanie Polakom, że ich los znajduje się w ich rękach. – „W roku obchodów 100. rocznicy odzyskania niepodległości powinniśmy mieć szczególne poczucie, że możemy w sposób w pełni suwerenny – jako naród, jako społeczeństwo – kształtować przyszłość swoją i naszej Ojczyzny”. Ja dopowiem: ksztaltowac nie tylko do momentu powstania nowej konstytucji, ale rownież w przyszlości, nie tylko w okresie kampan wyborczych , ale rowniez w okresie pomiedzy kampaniami. Aktywnie i odpowiedzialnie.

Istotne jest, jak w znowelizowanej ustawie zasadniczej powinien zostac ukonstytuowany wpływ obywateli na proces decyzyjny w państwie polskim? I tu otwiera się szansa na wprowadzenie do konstytucji zapisów dotyczących wiazacego referendum, jako decyzyjnej formy wyrażania woli obywateli i kontroli społecznej oraz praktyki inicjatywy obywatelskiej – generujacej referendum.

Namiastki demokracji bezpośredniej

Chciałbym sie ustosunkować do zagadnienia wprowadzenia w nowej konstytucji instrumentów demokracji bezpośredniej. Aktualnie w polskim systemie ustrojowym rysuje się istotne napięcie między dwoma rodzajami demokracji – parlamentarną (pośrednią) i oddolną (bezpośrednią), przy czym mechanizmy i instrumenty demokracji parlamentarnej zajmują w nim pierwszoplanowe miejsce, a oddolnej jedynie pomocnicze i raczej symboliczne. Namiastkami instrumentów demokracji bezpośredniej w Polsce są głównie referenda lokalne w sprawie odwołania organów samorządu terytorialnego, referenda ogólnokrajowe w najważniejszych sprawach ustrojowych oraz obywatelska inicjatywa ustawodawcza.
 
Nie ma jednak w Polsce powszechnej – podkreslam: powszechnej -  tradycji podejmowania decyzji w ramach referendum, praktycznie wszystkie ważne decyzje podejmowane są ostatecznie przez rząd i parlament. Referendum w ważnych sprawach dla Polski organizują obecnie Sejm i Prezydent za zgodą Senatu, natomiast obywatele służą jedynie do poparcia lub odrzucenia kwestii poddanej w referendum, ktore w praktyce ma charakter opiniotworczy, szczególnie gdy frekwencja nie przekroczy 50 %. 

Następna namiastką formy demokracji bezpośredniej w Polsce jest obywatelska inicjatywa ustawodawcza, ktora jednak nie generuje automatycznie referendum. Poza tym, ze względu na skomplikowany tryb wnoszenia inicjatywy ustawodawczej i krótki termin zbierania podpisów, niewiele projektów ustaw przygotowanych przez obywateli jest skladanych w Sejmie. W porównaniu ze Szwajcarią taka inicjatywa musiałaby być przegłosowana w referendum, czyli Sejm nie miałby możliwości zablokowania danego tematu.
Jak z powyższego wynika, trudno w tych warunkach mówić w Polsce o wiążących dla władzy oddolnych formach kierowania państwem.

Artykuły 4, 118 i 125 Konstytucji

Warto sie przyjrzec blizej zapisom konstytucyjnym, dotyczacym formy demokracji oddolnej. Art. 4. ustep 1 mówi wyraźnie, ze „Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu”. Natomiast ustep 2 odnosi się także do bezpośredniego charakteru procesu decyzyjnego w Polsce: „Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio”.

Słowo „bezpośrednio” ma tutaj ogromne znaczenie, oznacza bowiem współudział w wykonywaniu władzy przez społeczeństwo, w domyśle chodzi o formę referendum i inicjatywy obywatelskiej. Referendum, ktore stanowiloby wiazacy wyraz woli spoleczenstwa i inicjatywe obywatelska, ktora powinna posiadac charakter innowacyjny i kreujacy, a wiec instrumenty umozliwiajace obywatelom skuteczne przeforsowanie waznych spolecznych kwestii.Właśnie art. 4 jest szansa i podstawa do wprowadzenia w Polsce elementów i form demokracji bezpośredniej i to nie symbolicznych i pomocniczych lecz efektywnych i funkcjonalnych.

Aktualna Konstytucja RP zawiera zapis na temat ogólnokrajowego referendum. Chodzi mi dokładnie o artykuł 125, ust. 1, który umożliwia przeprowadzenie referendum w sprawach istotnych dla państwa polskiego. W domyśle zakładam, że art. 125 opiera się na wymienionym uprzednio art. 4 konstytucji.

Aby umożliwić suwerenowi czyli społeczeństwu polskiemu efektywny udział w sprawowaniu władzy, należałoby zmienić art. 125 aktualnej konstytucji, który – mówiąc otwarcie – w obecnej formie nie spełnia norm demokracji bezpośredniej i nie „oddaje” kompetencji wladczych obywatelom.
W kwestii fakultatywnego referendum, organizowanego przez Sejm oraz Prezydenta za zgodą Senatu, należy odpowiedzieć na następujące konkretne pytania: w jakich sprawach  o szczegolnym znaczeniu powinno być przeprowadzane wiążące – podkreślam: wiążące - referendum? Oraz: Czy konieczna jest frekwencja 50% obywateli w glosowaniu referendalnym?

Natomiast kwestiami do uzgodnienia dotyczącymi inicjatywy obywatelskiej, o ktorej mowa w art. 118 Konstytucji RP, są szczegóły istotnej wagi dotyczace realistycznej liczby obywateli postulujacych projekt nowej ustawy i realistycznego terminu, w jakim komitet inicjatywny winien zebrać  podpisy. Oprocz tego, zgodnie z zasadami demokracji oddolnej, kazda inicjatywa ustawodawcza powinna zostac ostatecznie przeglosowana w referendum ogolnokrajowym.

Polityczna socjalizacja – przykład Szwajcarii

Niewątpliwie – ważne jest doinformowanie społeczeństwa o możliwościach i zaletach form demokracji bezpośredniej. Jest to proces, który nazywam socjalizacją polityczną, w trakcie którego polski obywatel powinien nabyć system wartości i norm oraz wzorów zachowań, właściwych dla tego typu demokracji.  

Oczywiscie jest to bezposrednio zwiazane z rozwojem spoleczenstwa obywatelskiego.Ogromna odpowiedzialność spoczywa tu na mediach i politykach, którzy powinni zainicjować proces wcielania elementów demokracji oddolnej. Proces ten powinien mieć na celu zwiększenie uczestnictwa i współdecydowania obywateli w życiu politycznym panstwa, a tym samym rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Dla porównania warto zaznaczyć, że demokracja bezpośrednia wywarła istotny wpływ na historię Szwajcarii i jej obywateli. Nic tak bowiem nie jednoczy ludzi, jak świadomość podstawowej wartości ich demokratycznych, suwerennych praw i opieka nad wspólnie wypracowanym dobrem. Biorąc pod uwagę ostateczność głosu obywateli, a wiec suwerena przy realizacji decyzji państwowych, można uznać, ze państwo helweckie jest rządzone oddolnie. To właśnie demokracja bezpośrednia wywarła istotny wpływ na sukces szwajcarskiego „fenomenu demokratycznego”. W Szwajcarii proces decyzyjny funkcjonuje według zasady: dialog obywatelski jest źródłem kompromisu.

W Polsce proces dialogu obywatelskiego powinien byc zwiazany z właściwą realizacja obywatelskiej reprezentacji poprzez pełną realizację biernego prawa wyborczego - czyli prawa do kandydowania dla wszystkich na równych zasadach, tj. zarówno dla kandydatów niezależnych, jak i członków partii - oraz poprzez obywatelską kontrolę i jawność wszystkich elementów procesu wyborczego.

Należy tu ponownie nawiązać do słów Prezydenta Andrzeja Dudy, który w swoim wystąpieniu 3 maja br. stwierdził: „Mówiłem, że trzeba mieć zaufanie do mądrości ludzi, do mądrości społeczeństwa. Ja chcę się do tej społecznej mądrości odwołać, chcę się odwołać do waszej, do państwa odpowiedzialności za sprawy kraju, za naszą wspólną Rzeczpospolitą.”

O współdecydowanie obywateli w życiu politycznym państwa polskiego nalezy i warto walczyć. Nie chodzi o to, aby z Polski zrobić drugą Szwajcarię, lecz o zwiększenie partycypacji obywateli przy podejmowaniu ważnych decyzji na szczeblach władzy lokalnej i państwowej. To przeciez obywatele najlepiej znaja swoje potrzeby i bolączki.

Reasumując pragnę podkreślić, że nowelizacja aktualnej Konstytucji RP jest sprawa olbrzymiej wagi - wlasnie teraz - w XXI stuleciu i po 100 latach po odzyskaniu niepodległości przez naszą Ojczyznę.

Prof. Miroslaw Matyja -  Londyn.